Orman Yangını Nedir? Orman Yangını Neden Çıkar?
Ormanlar dünyanın akciğerleri gibidir. Hem insanların hem de milyonlarca canlının yaşam alanıdır. Ancak her yıl birçok ülke gibi Türkiye’de de ormanlarımız büyük bir tehdit olan orman yangınlarıyla karşı karşıyadır.
Peki orman yangını nedir? En basit tanımıyla ormanlık alanlarda, kontrol dışı yayılan ve büyük çaplı zararlara yol açan yangınlara “orman yangını” denir. Orman yangınları, doğanın dengesini bozar, canlıların yaşam alanlarını yok eder ve yıllar boyunca süren ekosistem zararına neden olur. Genellikle yaz aylarında sıcaklıkların artması, nemin düşmesi ve insan ihmali gibi faktörlerle ortaya çıkar. Bu yangınlar hem doğayı hem de insan yaşamını tehdit eder. Orman yangınlarının nedenlerini ve nasıl önlenebileceğini anlamak, bu felaketi durdurmak için atılacak en önemli adımlardan biridir.
Orman yangını neden çıkar ve bu felaketleri nasıl önleyebiliriz? Gelin, bu konuda neler yapabileceğimizi birlikte keşfedelim.
Orman Yangınları Neden Çıkar?
Orman yangınlarının çıkış nedenleri, genel olarak doğal nedenler ve insan kaynaklı nedenler olarak iki gruba ayrılır.
Doğal nedenler arasında en yaygın olanı yıldırımların ormanlık alanlara düşmesiyle kuru bitki örtüsünün alev almasıdır. Ancak bu oldukça nadir görülen bir durumdur. Asıl tehdit, insan hatalarından ya da ihmalden kaynaklanan yangınlardır. Bazen bir dikkatsizlik bazen bilinçsizlik ya da kasıtlı sabotajlar bu felaketlere neden oluyor.
İnsan kaynaklı orman yangınlarının nedenlerinden bazıları şunlardır:
- Piknik ya da kamp sonrası tam söndürülmeyen kamp ateşleri veya mangal közleri.
- Rastgele doğaya atılan sigara izmaritleri.
- Güneş altında bırakılan cam şişeler ya da kırık cam parçaları. (mercek etkisiyle yangına neden olabilir)
- Elektrik hatlarındaki arızalardan kaynaklı elektrik tellerinden çıkan kıvılcımlar.
- Bilerek ormanları yakma (sabotaj) gibi çeşitli birçok sebep binlerce hektarlık ormanlık alanı yok edebilir. Bu yüzden nedenlerin farkında olmak, önlem almanın ilk adımıdır.
Orman Yangını Türleri Nelerdir?
Orman yangınları, yandıkları alana ve yayılma biçimlerine göre üç ana gruba ayrılır:
Örtü Yangınları: Toprak yüzeyinde, kuru yapraklar, çalılar ve dalların yandığı yangınlardır. Genellikle hafif rüzgârlarla hızlıca yayılırlar. En sık görülen yangın türüdür.
Tepe Yangınları: Ağaçların üst kısımlarını saran bu yangınlar, çok hızlı yayılır ve kontrol altına alınmaları oldukça zordur. Bunun nedeni, yangının rüzgârla birlikte ağaçların tepelerinden hızla ilerlemesidir.
Toprak Yangını (Toprak Altı Yangını): Ağaç köklerinde veya organik toprak tabakasının içinde yavaş yavaş ilerleyen yangınlardır. Uzun süre fark edilmeyebilir ve kontrol altına alınmaları uzun sürebilir.
Orman Yangınları Nasıl Başlar? Nasıl Durdurulur?
Bir orman yangını genellikle çok küçük bir kıvılcımla başlar. Kuru otlar, rüzgâr ve düşük nem gibi çevresel faktörler, yangının hızla büyüyüp yayılmasına zemin hazırlar. Özellikle yaz aylarında bu risk daha da artar.
Yangınla mücadelede koordinasyon, hız ve deneyim büyük önem taşır. Yangın başladığında, ilk hedef onun yayılmasını engellemektir. Bu süreçte itfaiye ekipleri, orman yangın söndürme araçları ve helikopterler olay yerine yönlendirilir. Havadan helikopterler veya yangın uçaklarıyla su ve kimyasal maddeler atılır. Karadan ise itfaiye ekipleri ve orman işçileri tarafından yangın koridorları oluşturulur ve yangının yönü kesilmeye çalışılır. Ayrıca, dozerlerle yangının yayılmasını durdurmak için doğal setler inşa edilir.
Orman Yangınlarını Önlemek için Yapılması Gerekenler
Orman yangınlarının önlenmesi hepimizin sorumluluğudur. Küçük bir önlem bile büyük felaketlerin önüne geçebilir. İşte birey olarak hepimizin uygulayabileceği bazı önlemler:
- Cam şişe ve benzeri atıkları doğada bırakmayın. Camlar, güneş ışığını mercek gibi odaklayarak kuru otları tutuşturabilir.
- Sigara izmaritlerini kesinlikle yere atmayın. Tamamen söndüğünden emin olmadan çöp kutusuna atın.
- Mangal yapıyorsanız, ateşi tamamen söndürmeden oradan ayrılmayın. Közlerin tamamen soğuduğundan emin olun.
- Ateş yakmak yasak olan bölgelerde kesinlikle ateş yakmayın.
- Kamp yaparken kontrollü alanlarda konaklayın, ateşi küçük ve güvenli alanlarda yakın.
- Anız yakma gibi işlemlerden kaçının.
- Rüzgârlı havalarda ateş yakmayın.
- Yangın riskinin yüksek olduğu yaz aylarında ormanlık alanlarda ateş yakmak yasaktır, bu kurala mutlaka uyun.
- Yangın anında ne yapılması gerektiği hakkında çevremizi bilinçlendirmek.
Doğaya saygı göstermek ve onu korumak, aynı zamanda kendi geleceğimizi de korumaktır. Unutmayın, küçük bir ihmal, binlerce hektarlık ormanın kül olmasına yol açabilir.
Orman Yangınlarında Yapılması Gerekenler
Orman yangını gördüğünüzde vakit kaybetmeden şu adımları izleyin:
- Öncelikle 112 Acil Çağrı Merkezi’ni arayarak yetkililere yer bilgisi verin.
- Yangını kendi başınıza söndürmeye çalışmak yerine, güvenli bir alana çekilin.
- Yangının yayılma yönünü rüzgara göre gözlemleyin ve rüzgârın aksi yönüne doğru uzaklaşın.
- Panik yapmayın; çevrenizdekileri sakinleştirerek organize bir şekilde hareket edin.
Orman Yangını Sırasında Ormandaysanız Nasıl Hareket Etmelisiniz?
- Rüzgârın ters yönüne doğru hareket edin. Yangın, rüzgârın yönüne doğru hızla ilerler.
- Varsa bir dere, gölet gibi su kaynağına yönelin.
- Üzerinizdeki sentetik ve yanıcı kıyafetlerden uzak durun.
- Alevlere yaklaşmayın, duman solumamaya çalışın. Mümkünse ağzınızı ve burnunuzu ıslak bir bezle kapatın.
- Duman yoğunluğunun az olduğu yerlere sığınarak yetkililere haber verin ve yardım gelmesini bekleyin. Yetkililer gelene kadar, bulunduğunuz yeri belli etmek için ses çıkararak işaret verin.
Orman Yangınlarından Sonra Neler Yapılmalıdır?
Yangın sonrası yapılacaklar da en az öncesi kadar önemlidir.
- Yanan alanların ağaçlandırılması için gönüllü olarak fidan dikim kampanyalarına katılabilirsiniz.
- Yangından zarar gören hayvanları yetkililere bildirebilir ve barınaklara destek olabilirsiniz.
- Toprak koruma çalışmaları yapılmalı; çünkü yangından sonra toprak daha kolay erozyona uğrar. Bölgedeki toprağın iyileştirilmesi ve erozyonun önlenmesi için yetkililerin çalışmalarına katkı sağlayın.
- Orman bilinci ve çevre duyarlılığı konularında toplumu bilinçlendirme çalışmaları artırılmalı. Yangın sonrası bu olayların unutulmaması ve tekrarlanmaması için eğitimler ve seminerler düzenlenmelidir.
Orman yangınları sadece doğayı değil, hepimizin geleceğini tehdit eden felaketlerdir. Her bireyin bilinçli davranması ve küçük önlemler almasıyla bu büyük tehditleri ortadan kaldırabiliriz. Unutmayın, koruduğunuz her ağaç, aslında kendi nefesinizi korumaktır.
