Bitkiler yaşam alanımızı güzelleştiren, bulunduğu ortamın enerjisini olumlu yönde etkileyen canlılardır. Evde, balkonda ya da terasta bakılan bitkiler saksılarda yetiştirilir. Yaşam alanları dar olan bu bitkilerin sağlıklı büyüyüp gelişmeleri için düzenli bakım yapılması gerekir. Bitkilerin yetiştirilmesinde sulama, toprak seçimi, bitkinin iyi bir şekilde dikilmesinin yanı sıra düzenli toprak değiştirme ve bitki köklerini temizleme işlemi yapılmalıdır.
Bitkiler zamanla büyür bulunduğu saksıya sığmama durumu ortaya çıkabilir. Bu da saksının değiştirilmesi ihtiyacını doğurabilir. Aynı zamanda saksıda bulunan toprak zamanla içinde bulunan besin değerlerini kaybedebilir ve bu da çiçeğin çürümesine yol açabilir. Bitkilerin sağlıklı gelişimi için düzenli toprak ve saksı değişimi çok önemlidir.
Sadece bitkilerin gelişimi için değil yeni alınan bir saksı için de aynı işlem gerçekleşebilir. Fakat çok sık aralıklarla saksı değiştirilmesi tavsiye edilmez. Bitkilerin toprak ve saksı değişimi için en uygun dönem ilkbahar aylarıdır. Aktif bir şekilde büyüme gerçekleştirdikleri bu aylar onların gelişimi için daha uygundur.
Evde bakılan bitkiler için bitki eğer gençse senede bir değilse iki yılda bir saksı değişimi yapılabilir. Farklı şekillerde ortaya çıkabilen saksı ve toprak değişimi ihtiyacı toprak analizi yapılarak belirlenebilir. Köklerin çürümesi veya toprak yüzeyine çıkması da bu ihtiyacı doğurabilir.
Bitkinin yavaş büyümesi, toprakta kuruma görülmesi, bitki gövdesinin saksıya ağır gelmesi ve fazla sulama yapmak bitkiye zarar vereceğinden bir değişim gereksinimi ortaya çıkar. Toprak ve saksı değiştirme işlemini gerçekleştirmeden önce uygulamanın doğru bir şekilde yapılması için hazırlık süreci gerekir.
Öncelikle gerekli malzemeleri temin edilir. Eski saksıdan daha büyük bir saksıya geçilmesi daha doğru olabilir. Toprak hazırlığı yapmak da önemli işlemlerdendir. Bazı çiçekler için toprakların kum veya başka ürünlerle karıştırılması gerekir. Son derece detay ve dikkat isteyen bu işlemler bitkilerinizin doğru gelişimi için önemlidir.
Toprak Değiştirmenin İncelikleri
Bitkiler için önemli olan ve belli aralıklarla yapılması gereken toprak değiştirme adımları bulunur. Öncelikle Bitki gövde kısmından tutulur ve bulunduğu saksıdan çıkarılır. Daha sonra saksıdan ayrılan bitkinin çürüyen kökleri ve kök yumruları temizlenir. Bu işlem sırasında nazik davranılması gerekir. Bir önceki saksından biraz daha büyük tercih edilmesi gereken saksının içerisine bir tabanını kaplayacak şekilde çakıl taşı dizilir.
Saksı tabanının delikli olması ve çakıl taşı dizilimi önemlidir. Çünkü bu sayede toprak olası bir fazla sulama durumunda artan suyun dışarı atılımını sağlar. Taşların üzerine bir miktar toprak konur ve üzerine dik bir şekilde bitki yerleştirilir. Çiçeğin köklerinin zarar görmemesi için bu aşamada son derece hassas davranılması gerekir.
Yerleştirilen bitkinin üzerine kalan toprak konur ve aralarda boşluk kalmaması için üzerine bastırılır. Saksı ile toprak arasında 2 cm boşluk bırakılır bu sayede biriken su topraktan aşağıya rahatça akabilir ve toprak drenajı rahatça yapabilir. Son olarak sulama işlemi gerçekleştirilir ve bitki güzel ışık alan bir yere yerleştirilir.
Yeni dikilen bitki bolca sulanır. Saksı dibinde su birikmemesine dikkat edilmesi gerekir. Bitkinin gün ışığı alması gerekir fakat güneş açılarının dik bir şekilde gelmemesi önemlidir. Korunaklı bir ortam oluşturulur ve oraya yerleştirilir. Bir diğer önemli konu olan toprak değiştirme sıklığı bitkilere göre farklılık gösterir.
Saksı çiçekleri için genellikle ilkbahar ayları önerilir. Bitkilerin kış uykusuna yatmasından dolayı canlanmaya başladıkları dönem olan bilinen bu aylar değişim için uygundur. Acil müdahale gerekmediği takdirde çiçeklerin saksı değişiminin yılda bir defa yapılması söylenebilir. Yeni alınan bitkilerin yerine alışması için 2 haftaya kadar beklenilmesi uygun görülür.
Toprak Bakımında Püf Noktalar
Toprak bakımı çiftçiler tarafından düzenli aralıklarla yapılır. Ürünlerin daha verimli olmasını sağlayan bu işlem tarımın temel gerekliliklerindendir. Tarla tarımında başarılı olabilmenin ilk önceliği ekim yapılmaya uygun bir tohum yatağı hazırlanmasıdır.
Kaliteli tohum yatağı, bitkilerin yetişebilmesi için toprağın hazır duruma getirilmesi, kaliteli gübre ve tohum kullanımı beraberinde bolca ürün getirir ve bu da bilinçli bir toprak işleme ile mümkündür. Toprak işleme yöntemleri toprağın yapısına, işleme zamanına, bitkinin cinsine ve hava şartlarına göre değişkenlik gösterebilir. Bu işlemin amacı toprak üzerindeki bitki artıklarının arındırılması su ve rüzgâr etkilerini kontrol etmek için önemlidir. Bahçe tarımında ise toprağın doğru bir şekilde hazırlanması için toprak analizi önemli bir konudur. Toprağın gevşek kalması kumlu toprakla mümkündür. Eğer toprak yapışkan ise bu da killi toprak belirtisidir. Verimli ve kaliteli toprak elde etmenin yolu bu iki toprak türünün karıştırılması ile sağlanır.
Evde yetiştirilen bitki bakımı incelikleri tarladakilerle farklılık gösterir. Evde bakım yapmak çok daha kolay ve pratiktir. Birçok bitki için altın kural sayılabilecek şey bakılan bitkinin su ihtiyacının olup olmamasıdır. Rengi solmuş, kuruyan ya da kendini salmış bitkilerin daha fazla suya gereksinimi olabilir.
Aşırı sulanan bitkinin kurtarılması ve kendini toplaması daha zor olabilir. Köklerde çürümeye yol açan bu durumun çözümü için saksı değişimi gerekli hale gelir. Bu işlem sırasında yeni toprak ekleme gerekebilir. Bitkiye uygun yararlı yeni toprak ürünün gelişim sürecini rahat bir şekilde gerçekleştirmesine olanak sağlar.
Eski topraktan gelebilecek toksinleri önlemek amacıyla yeni ve tazelenmiş ürünler kullanmak bitkilerin sağlıklı büyümelerine yardımcı olur. Bitki türüne göre seçilen toprakların yapılarına göre sulanması da daha uzun vadeli kullanım sağlar. Acil müdahale gerekmedikçe toprak değişiminin sık aralıklarla yapılmaması önerilir.
Ekimde Kullanılan Topraklar
Toprak türleri oldukça çeşitli yapıdadır. Bitki, meyve ve sebze gibi ürünlerin yetiştirilmesinde ürünün mevsimsel ve yapısal özellikleri göz önüne alınarak toprak seçimi yapılır. Sıkça kullanılan toprak çeşitlerinden biri kireçli topraktır. Asidik bir yapısı bulunur ve kendi yapısına uygun bitkiler seçilmediğinde bitkinin yapraklarında sararmalar oluşabilir.
Su tutma özelliği bulunması sebebiyle humus yerleştirilerek desteklenebilir. Leylak, zambak ve filbahri gibi çiçeklerin yetiştirilmesinde tercih edilebilir. Bir diğer sık kullanılan topraklara örnek olarak torf toprak gösterilebilir. Saksı ve bahçe yetiştiriciliğinde genellikle tercih edilen bu toprak en bilindik ve verimli topraklardan biridir.
Koyu renkli ve suyu tutan yapısı bulunur bu sebeple saksı içinde su kanalları oluşturmak önemlidir. Çiçek toprağı olarak da bilinir ve asidik yapıdaki bitkilerin yetiştirilmesinde kullanılır. Killi toprak türü ise yumuşak yapısı sebebiyle havuç gibi sebzeler için uygun değildir. Fakat suyu tutması ve iyi drenaj yapabilmesi ile yetiştirilen bitkiye iyi oranda besin kaynağı sağlar.
Süs ağaçları, meyve ağaçları ve yıldız çiçeği bu toprak türünde yetişmeye uygundur. Toprak besinleri sayesinde yaşama tutunan bitkiler tıpkı İnsanlar ve diğer canlılar gibi yaşamlarını devam ettirmek için besin kaynaklarına ihtiyaç duyarlar. Bitkilerin gelişimi için de geçerli olan bu durum topraktan alınan mineraller, oksijen ve diğer elementler ile sağlanır ve bunlar bitkilerin besin kaynağıdır.
Toprağa besin anlamında çok faydalı olan gübreleme işleminin ise çok dikkatli yapılması gerekir. Bir yıldan öncesinde doğal bir şekilde yanmış ve yabani otlardan arındırılmış şekilde olmalıdır. Aksi takdirde bahçenizde yabani ot oluşumu gerçekleşebilir.